Alergia pokarmowa jest jedną z częściej występujących alergii u dzieci i dorosłych. Wynika z niewłaściwej reakcji organizmu na spożyty pokarm. Układ odpornościowy traktuje alergizujący składnik jak intruza, którego należy za wszelką cenę zwalczyć. Stąd wiele objawów ze strony układu pokarmowego: biegunka, refluks, ból w nadbrzuszu czy wymioty. Co ciekawe, alergia pokarmowa daje także wiele objawów nietypowych, które ciężko skojarzyć z uczuleniem. Wysypka, katar, zaburzenia snu, obrzęki dłoni czy stawów mogą świadczyć o tym, że nasz organizm nie toleruje jakiegoś składnika naszego jadłospisu.
Objawy alergii pokarmowej nie muszą wystąpić od razu po zjedzeniu pokarmu, który nas uczula. Niekiedy pojawiają się parę godzin lub nawet kilka dni po jego spożyciu. Zazwyczaj jednocześnie występuje wiele symptomów uczulenia, co dodatkowo utrudnia odkrycie przyczyny naszych dolegliwości. Jeżeli lekarze nie odnajdują przyczyny naszych problemów ze skórą, układem oddechowym, pokarmowym lub nerwowym, możliwe, że winna jest właśnie alergia pokarmowa.
Alergia pokarmowa – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną alergii pokarmowej jest nadmierna reakcja układu odpornościowego na nieszkodliwy alergen znajdujący się w pożywieniu. Po spożyciu szkodliwego dla nas pokarmu organizm wytwarza swoiste przeciwciała, które doprowadzają do powstania stanu zapalnego i pojawienia się objawów uczulenia. Występują one zawsze po zjedzeniu tego samego składnika i wywołują takie same symptomy. Alergia pokarmowa najczęściej pojawia się u małych dzieci. Nie mają one jeszcze dojrzałej bariery jelitowej, a błona śluzowa ich jelit jest bardziej przepuszczalna dla białek. W wielu przypadkach dzieci wyrastają z alergii pokarmowych. Niestety, zdarza się, że choroba nie przechodzi i towarzyszy nam przez całe życie. Bywa także, że uczulenie rozwija się już w wieku dorosłym. Najczęściej uczulają nas produkty pszenne, nabiał, rośliny strączkowe, jaja, orzechy, pomidory, cytrusy, truskawki, barwniki, konserwanty, migdały czy owoce morza.
Typowe i nietypowe objawy alergii pokarmowej
Objawy alergii pokarmowej mogą pojawić się natychmiast po zjedzeniu szkodliwego składnika pożywienia. Zazwyczaj są to dolegliwości dotyczące skóry i układu oddechowego: wysypka, pokrzywka, obrzęk, zaczerwienienie, nieżyt nosa czy atak astmy. Wyróżnia się też późną reakcję alergiczną, która zwykle obejmuje bardzo nietypowe symptomy. Mogą być to kolki, bóle głowy, drażliwość, zmęczenie, depresja, bezsenność, swędzenie nóg i rąk, zapalenia jelit, obrzęki dłoni i stóp czy problemy z uszami. Objawy mogą występować oddzielnie lub wspólnie, często dając fałszywy obraz innej choroby. Reakcja późna jest wyjątkowo problematyczna dla alergika. Nawet, jeżeli wie , że cierpi on na uczulenie pokarmowe, trudno mu wskazać składnik, który po takim czasie wywołał jego przykre dolegliwości.
Zmienność objawów alergii pokarmowej
Nie tylko same objawy alergii pokarmowej mogą być kłopotliwe w ustaleniu przyczyny problemu. Także ich zmienność, różne nasilenie oraz zróżnicowane współwystępowanie nie ułatwia diagnozy. Symptomy uczulenia mogą różnić się w zależności od ilości spożytego pokarmu lub częstotliwości jego przyjmowania. Niekiedy jeden objaw dotyczy nietolerancji na wszystkie rodzaje składników pożywienia, a czasami każdy szkodliwy składnik wywołuje zupełnie inne symptomy. Co więcej, uczulenie może być wywoływane przez bardzo specyficzny alergen. Szkodzić może nam mleko w proszku, ale zwyczajne już nie. Inne objawy może dawać ten sam produkt poddany różnego rodzaju obróbce termicznej. Z tego względu diagnoza alergii pokarmowej jest bardzo uciążliwa. Pomocne może być prowadzenie dziennika, w którym zapisujemy, co jedliśmy i jak się czuliśmy danego dnia. Takie zapiski warto pokazać doświadczonemu alergologowi.
Rozpoznanie i leczenie alergii pokarmowej
Diagnostyka alergii pokarmowej obejmuje dokładnie przeprowadzony wywiad, testy alergiczne z krwi, testy skórne oraz badania morfologiczne wycinków błon śluzowych. Lekarze stosują także próby eliminacyjne, które polegają na usunięciu składnika z diety, aby zaobserwować, jak pacjent się czuje. Następnie można przeprowadzić test prowokacyjny w celu sprawdzenia, czy objawy wrócą po zjedzeniu danego pokarmu. Gdy uda się już określić, co jest dla nas szkodliwe, niezbędne jest wyeliminowanie tego składnika z jadłospisu. Ponadto alergolog może zapisać nam leki przeciwhistaminowe lub glikokortykosteroidy. U dorosłych alergia pokarmowa bywa leczona przez odczulanie, polegające na podawaniu małych ilości alergenu, aby przyzwyczaić do niego organizm pacjenta. Diagnostyka i terapia pod okiem specjalisty mogą pozwolić nam na poprawę komfortu życia i pozbycie się uporczywych, nietypowych dolegliwości.
Karolina Solga
