Nasiona mogą uczulać. Do tego grona należą również nasiona sezamu. Mimo swojej długiej historii i powszechnego zastosowania w kuchniach całego świata, sezam jest jednym z głównych alergenów. Jego spożycie może wywoływać poważne reakcje alergiczne. Jakie są przyczyny uczulenia na sezam? W jaki sposób objawia się alergia na sezam?
Zalety sezamu
Sezam (Sesamum indicum) to jedna z najstarszych roślin oleistych uprawianych przez człowieka, znana od ponad 4000 lat. Występuje kilka popularnych odmian sezamu:
- biały sezam – to najpopularniejszy rodzaj sezamu, o łagodnym, orzechowym smaku;
- czarny sezam – posiada intensywniejszy smak i jest bogaty w składniki odżywcze;
- złoty sezam – to odmiana o delikatnym aromacie;
- brązowy sezam – to wariant o średniej intensywności smaku.
Sezam jest wykorzystywany w produkcji żywności. W zależności od stanu w jakim występuje, stanowi dodatek do różnych dań i słodkości. Z rośliny wytwarza się olej sezamowy. Wykorzystujemy go do smażenia, jako dodatek do sosów czy w kuchni azjatyckiej. Nasionka sezamu służą jako posypka pieczywa, składnik batoników i past czy element dań gotowanych. Jako pasta sezamowa (zwana tahini) jest bazą do hummusu. Jest używana jako składnik sosów czy dodatek deserów. Sezam znajdziemy w składzie produktów mięsnych, ciastkach, muesli, makaronie oraz różnych mieszankach przypraw. Przy jego użyciu produkuje się chałwę. Oprócz przemysłu spożywczego, sezam jest składnikiem środków farmakologicznych, kosmetyków a także biopaliw.
Nasiona sezamu, choć niewielkich rozmiarów, mają bardzo silne właściwości alergizujące. Alergia na sezam występuje dość często, szczególnie u dzieci. Zdarza się, że osoby dorosłe także narzekają na ten alergen pokarmowy. Oprócz sezamu, także inne nasiona, takie jak mak, słonecznik czy dynia, mogą uczulać – warto na nie uważać, zwłaszcza komponując dietę malucha.
Przyczyny i objawy alergii na sezam
Alergia na sezam to reakcja immunologiczna organizmu na białka zawarte w nasionach sezamu. Zostały one oznaczone nazwami od Ses i 1 do Ses i 7, gdzie „Ses” pochodzi od łacińskiej nazwy sezamu (Sesamum indicum), a „i” oznacza indicum. Główne alergeny sezamu to:
- Ses i 1 – główne białko zapasowe, 11S globulina;
- Ses i 2 – białko 2S albumina;
- Ses i 3 – białko 7S globulina;
- Ses i 4 – oleozyna;
- Ses i 5 – białko transportujące lipidy.
Objawy alergii pokarmowej często pojawiają się bardzo szybko, tuż po spożyciu szkodliwego alergenu. Nawet przy dość łagodnych objawach, należy zachować czujność, ponieważ każda następna reakcja alergiczna może przybrać na sile.
Objawy mogą wystąpić na różnych płaszczyznach. Najczęstszym objawem po spożyciu sezamu są reakcje skórne. Na ciele alergika może pojawić się pokrzywka, wyprysk alergiczny, świąd czy obrzęk twarzy. Objawy że strony układu pokarmowego to biegunki, wymioty, ból brzucha oraz mdłości. Reakcje mogą ujawnić się w postaci kataru i kaszlu, obrzęku gardła i krtani, blokując swobodne oddychanie. Pojawiają się duszności lub świszczący oddech. Alergia na sezam, tak jak inne uczulenia tego typu niesie ryzyko wystąpienia anafilaksji. Spadek ciśnienia krwi, utrata przytomności, zaburzenia rytmu serca czy wstrząs anafilaktyczny – to najpoważniejsze z objawów alergii na małe nasionko sezamu. Wstrząs anafilaktyczny to zespół objawów dotyczących całego organizmu człowieka. Może zakończyć się poważnymi powikłaniami, a nawet śmiercią, więc z alergią pokarmową nie ma żartów.
Leczenie i zapobieganie alergii na sezam
Przy podejrzeniu alergii warto udać się do lekarza by ten przeprowadził wywiad lekarski. Zapewne zleci wykonanie testów skórnych oraz badanie krwi. Zdarza się, iż lekarz decyduje o przeprowadzeniu prób prowokacyjnych pod odpowiednią kontrolą. Po potwierdzeniu diagnozy przez alergologa, pacjent może przyjmować leki przeciwhistaminowe. W razie wstrząsu anafilaktycznego, konieczna może okazać się aplikacja adrenaliny.
Osoba z alergią na sezam musi przede wszystkim unikać spożywania wszelkich produktów, zawierających nasiona sezamu. Ponieważ sezam występuje w wielu produktach spożywczych, alergicy powinni zwracać uwagę na etykiety. Najlepiej dokładnie czytać etykiety produktów, sprawdzać skład nowych kosmetyków oraz rozmawiać z obsługą restauracji i barów, na temat produktów użytych do przygotowania potraw. Uzupełnieniem informacji jest noszenie bransoletki informującej o alergii.
Osoby uczulone na sezam, często reagują także na inne alergeny pokarmowe – kiwi oraz żyto. To tak zwana alergia krzyżowa. Niektórzy alergicy, wykazujący tylko lekką postać alergii, mogą spożywać pieczywo posypane sezamem. Dzieje się tak, ponieważ reakcje niekiedy występują tylko przy łamanych nasionach. Duży procent uczulonych na orzeszki ziemne, wykazuje także nadwrażliwość na nasiona sezamu.
Wykluczenie nasion sezamu z diety to nie koniec świata. Można łatwo zastąpić te nasiona produktami takimi jak nasiona słonecznika, dyni, orzechów i siemienia lnianego.
Alergia na sezam, choć nie należy do najczęstszych alergii pokarmowych, może wywoływać poważne reakcje zagrażające życiu. Kluczowe znaczenie ma właściwa diagnostyka i przestrzeganie diety eliminacyjnej. Rosnąca popularność sezamu w przemyśle spożywczym sprawia, że osoby uczulone muszą zachować szczególną czujność przy wyborze produktów spożywczych. W ostatnich dekadach wzrosła liczba przypadków uczulonych na alergię i to głównie w krajach rozwiniętych.
Świadomość zagrożeń związanych z alergią na sezam oraz znajomość metod zapobiegania i leczenia reakcji alergicznych są niezbędne zarówno dla osób dotkniętych tym schorzeniem, jak i dla ich najbliższego otoczenia. Postęp w badaniach nad mechanizmami alergii daje nadzieję na rozwój skuteczniejszych metod leczenia w przyszłości.
Katarzyna Antos
